Wyobraź sobie świat, w którym wierzymy, że dialog jest zawsze możliwy. Jak to by zmieniło nasze relacje, gdybyśmy mieli zaufanie, że ludzie dążą do zaspokojenia swoich potrzeb, nie zaś do działania przeciwko nam? Gdybyśmy potrafili zamieniać konflikty w okazje do zbliżenia się i lepszego zrozumienia? To marzenie? Niekoniecznie. Możliwe jest doświadczanie takiego życia – gdzie jest miejsce na dialog, uważność na siebie i drugą osobę jednocześnie. Pewnie wiele dróg do tego miejsca prowadzi. Tą, do której ja zapraszam, jest Porozumienie bez Przemocy (NVC) i praktyki wynikające z tego podejścia.
Osobą, która zaproponowała światu NVC był amerykański psycholog – Marshall B. Rosenberg, który przyglądał się z zaciekawieniem, dlaczego jest tak, że czasami ktoś musi się chronić przed agresją innych, a ktoś inny jest zaopiekowany i kochany. Marshall dostrzegł również, że oceniający komunikat typu np. „jesteś głupi” nie pomaga drugiej osobie zrozumieć, co robi źle i jakie kroki może podjąć, aby poprawić swoje życie. Dzisiaj wiele z tych kwestii wydaje się nam jasnych, jednak w emocjach wciąż łatwo popadać w reakcje typu „jesteś głupi”.
Najważniejsza jest intencja towarzysząca komunikacji
W NVC używamy konkretnych narzędzi do komunikacji, ale kluczowe jest sedno tego podejścia, tj. intencja budowania kontaktu. Zamiast oceniać siebie i innych, skupiamy się na zrozumieniu uczuć i potrzeb swoich oraz drugiej osoby. To otwiera przestrzeń do wspólnego rozwiązania problemów. Jeśli jednak popełnimy błąd w komunikacji, nie oceniamy ani nie tłumaczymy się, lecz szukamy zrozumienia i akceptacji. Zamiast krzyku czy konfrontacji, szukamy sposobów zaspokojenia ważnych potrzeb. Brak ocen otwiera serce na zmianę i rozwój, co wpływa pozytywnie na nasze relacje z innymi. NVC pomaga nam lepiej zrozumieć siebie i innych, ponieważ zachęca, aby patrzeć na słowa i działania przez pryzmat naszych wewnętrznych potrzeb. NVC umożliwia rozmowy o istotnych sprawach, wzmacniając przy tym bliskość i szczerość w relacjach, które są dla nas ważne. Dodatkowo w NVC zawsze mamy wybór – zdecydowanie odchodzimy od presji, że coś trzeba albo wypada, na rzecz świadomych i uwzględniających nas oraz innych wyborów.
4 kroki w NVC
Marshall B. Rosenberg opracował praktyczny model czterech kroków, który jest mapą pomagającą nawigować w kontakcie ze sobą i z innymi. Model choć prosty, wcale nie jest łatwy. Jednakże jest intuicyjny i pomaga nam odkryć nasze własne wartości oraz lepiej zrozumieć innych, nawet wtedy, gdy ich słowa mogą skomplikować, a nie ułatwić nasz kontakt z nimi. Pamiętajmy jednak, że to nie chodzi tylko o słowa i poszczególne narzędzia – kluczowe jest budowanie przestrzeni, w której każda ze stron czuje się wysłuchana, zrozumiana i zaakceptowana. Bez wątpienia, najtrudniej jest wdrożyć takie podejście w sytuacjach konfliktowych, kiedy emocje sięgają zenitu – wtedy też operacyjny model 4 kroków może być bardzo przydatny.
Po pierwsze – fakty będące czystymi obserwacjami
Fakty to te wydarzenia, które mogłaby zarejestrować kamera i mikrofon. Na przykład, stwierdzenie „miła dziewczynka” nie jest faktem, ponieważ kamera nie jest w stanie zarejestrować, czy ktoś jest „miły”. Kamera może tylko pokazać, że osoba siedzi na krześle i się uśmiecha. Inna osoba mogłaby opisać tę dziewczynkę jako „grzeczną”, „nieśmiałą” lub „zmęczoną”. Opisując sytuację skupmy się na tym, co konkretnie się stało zamiast na naszych przypuszczeniach.
Po drugie – uczucia będące wskazówkami do potrzeb
Kiedy wyrażamy swoje uczucia, mówmy o tym, co się w nas dzieje. Nawiązujemy do faktów, o których wcześniej rozmawialiśmy. Pamiętajmy, że uczucia mają swoje źródło w ciele i przekazują informacje o tym, co dla nas istotne. Pełnią rolę wskazówek dotyczących naszych potrzeb.
Po trzecie – potrzeby stanowiące esencję
Potrzeby są manifestacją życia w nas. One wyrażają to, co w danym momencie jest dla nas ważne. Potrzeby są wspólne i uniwersalne dla wszystkich ludzi na świecie, ale jednocześnie stale się zmieniają i ludzie mają różne strategie na ich zaspokojenie. Potrzeby nigdy nie znikają, a gdy nie są zaspokojone, mogą wywoływać uczucia takie jak: złość, irytacja, lęk, smutek, etc. Warto być świadomym swoich potrzeb, aby móc je świadomie zaspokajać w sposób korzystny dla wszystkich.
Po czwarte – prośba stanowiąca próbę nawiązania kontaktu
Prośba służy zaspokojeniu potrzeb i budowaniu kontaktu. Możemy zwracać się do siebie lub do drugiej osoby – poprzez jasne sformułowanie prośby, podkreślając przy tym nasze uczucia i potrzeby. Ważne jest, aby prośba była zrozumiała, konkretna, mierzalna i wyrażona pozytywnie (skoncentrowana na tym, czego chcemy, a nie na tym, czego nie chcemy) oraz uwzględniała zarówno nasze potrzeby, jak i potrzeby drugiej osoby, w możliwym do osiągnięcia stopniu.
Jest również istotne, aby prośba była otwarta na możliwość odmowy drugiej osoby. Gdy druga strona odpowiada „nie”, otwiera się przestrzeń do dialogu, poszukiwania nowych rozwiązań, pomysłów i kolejnych próśb. Oczekiwanie wyłącznie na „tak” stanowi żądanie.
Budowanie relacji i rozwiązywanie konfliktów
Kiedy umiemy i chcemy mówić o sobie otwarcie, jednocześnie będąc otwarci na drugą stronę, łatwiej nam budować bliskie, pełne zrozumienia relacje. Dlatego NVC zwiększa szanse na tworzenie relacji, które są dla nas ważne i których pragniemy w życiu. W każdym konflikcie, każdy z nas ma potrzeby i działa na rzecz ich zaspokojenia, a nie przeciwko innym ludziom. Jeśli jesteśmy świadomi swoich potrzeb i gotowi je zaspokajać, możemy wspólnie poszukać (np. korzystając z czterech kroków NVC) rozwiązań, które pozwolą zaspokoić wszystkie żywe potrzeby – zarówno moje, jak i drugiej strony.
Odejście od paradygmatu walki i racji
Poprzez wracanie do intencji kontaktu (np. praktykując 4 kroki jako mapę pomagającą nam nawigować pomiędzy tym co wspiera budowanie kontaktu, a tym co niekoniecznie), mamy większe szanse odejść od paradygmatu walki i upierania się przy swoich racjach i skupić się na budowaniu porozumienia i relacji. Dzięki temu jesteśmy w stanie dostrzec, to czym ktoś naprawdę się kieruje (jakie są jego potrzeby) i gdzie znajduje się punkt wspólny, w którym możemy się spotkać (nowe strategie). Dopóki koncentrujemy się na różnicach w strategiach, trudno nam dojść do porozumienia. Znalezienie nowych strategii pozwala nam na wypracowanie rozwiązania, które uwzględnia potrzeby wszystkich zaangażowanych stron (zwane również rozwiązaniem typu „wygrana-wygrana” lub „trzecim wyjściem”).
NVC wzmacnia samoświadomość
Rozwój osobisty i poczucie własnej wartości opierają się przede wszystkim na samoświadomości. To zrozumienie tego, kim jesteśmy, co jest dla nas ważne i jak chcemy postępować. NVC, dzięki swoim kluczowym rozróżnieniom i procesom, pomaga w budowaniu samoświadomości. Uważne słuchanie sygnałów wysyłanych przez własne ciało, odczytywanie ich (w postaci uczuć), identyfikowanie przyczyny ich wystąpienia (potrzeby) daje możliwość wypracowania rozwiązania, które uwzględniają moje własne potrzeby. Uległość, podporządkowanie czy walka, nie są strategiami, z których korzystamy słuchając swoich emocji i dbając o własne potrzeby.
Dlaczego wybrałam NVC?
NVC umożliwia głębsze zrozumienie siebie i innych poprzez skupienie się na uczuciach i potrzebach. Wzbogaca nas w narzędzia do budowania bardziej autentycznych i harmonijnych relacji. NVC pomaga w konstruktywnym rozwiązywaniu konfliktów, przekształcając je w okazję do wzajemnego zrozumienia i wzrostu. Jest to również sposób na skuteczniejszą komunikację, zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym np. biznesie czy szeroko rozumianej edukacji. Dzięki NVC możemy lepiej radzić sobie ze stresem i emocjami, tworząc bardziej spokojne i satysfakcjonujące życie. NVC otwiera drzwi do pokoju na skalę globalną i lokalną. Nie tylko w relacjach międzyludzkich, ale także w naszych domach, społecznościach, szkołach, przyjaźniach i rodzinach.
Jak rozpocząć swoją przygodę z NVC?
NVC praktykuję od 2009r. i moja fascynacja nim zwiększa się z każdym kolejnym rokiem. Uważam, że Porozumienie bez Przemocy pomaga mi w lepszym i pełniejszym przeżywaniu mojego własnego życia. Jeśli chciałabyś/chciałbyś dołączyć do świata, w którym zamiast przemocy stawia się na empatię, to mam dla Ciebie kilka propozycji.
Na mojej stronie internetowej, w zakładce „szkolę online”, znajdziesz kilka kursów dotyczących NVC. Na sam początek zachęcam do ukończenia kursu „Wprowadzenie do Porozumienia bez Przemocy (NVC) – kurs online”. Kurs stanowi świetne rozpoczęcie Twojej przygody z NVC oraz pomoże Ci w podjęciu decyzji czy NVC jest dla Ciebie.
Następnie warto dołączyć do kursu „NVC: Rodzina, relacje, życie” w trakcie, którego poznasz innych ludzi chcących rozwijać się w duchu Porozumienia bez Przemocy. Podczas kursu wspólnie pracujemy nad tym, byś znalazł/a swoje własne sposoby na budowanie relacji z ludźmi, sposoby, które są oparte na wzajemnym szacunku, braniu siebie pod uwagę, zaufaniu i autentyczności.
Jeśli preferujesz szkolenia stacjonarne, to również znajdziesz je w mojej ofercie. Możemy się także spotkać na studiach podyplomowych z Porozumienia bez Przemocy na Collegium Civitas, gdzie od 2015 roku prowadzę zajęcia na kierunkach:
- Train the trainer NVC
- NVC dla organizacji
- Mediator wg Marshalla Rosenberga
- Porozumienie bez Przemocy wg Marshalla Rosenberga
Widzisz NVC jako podejście,, które może się sprawdzić w Twojej organizacji? Wdrożenie NVC w kontekście organizacji, może przyczynić się do stworzenia miejsc pracy, gdzie ludzie lepiej się rozumieją i są bardziej skłonni do współpracy, dlatego gorąco zachęcam do udziału w kursie „NVC w życiu lidera – od empatycznej komunikacji do skutecznych zespołów”.
Wolisz pracować indywidualnie podczas sesji coachingowych? Napisz do mnie a wspólnie znajdziemy odpowiedni dla nas termin.
Mam nadzieję, że już wkrótce spotkamy się na wspólnej drodze, prowadzącej ku budowaniu świata bez przemocy.